تست فشار هیدرواستاتیک یکی از مراحل ایمنی سنجی در هات تپ است. تست فشار هیدرواستاتیک در واقع برای سنجش مقاومت انواع قطعات و اتصالات در هات تپ کاربرد دارد. فشار هیدرواستاتیک به علت وجود نیروی جاذبه از طرف سیالات مختلف به سطوح وارد می شود. در واقع زمانی که سیال درون خط لوله جریان دارد فشاری را به لوله وارد خواهد کرد که این همان فشار هیدرواستاتیک است. در ادامه ارتباط عملیات هات تپ با فشار هیدرواستاتیک و در نهایت تست فشار هیدرواستاتیک را مفصلا شرح خواهیم داد.
تست فشار هیدرواستاتیک
برای تعیین فشار هیدرواستاتیک دو مولفه نیاز است. یکی چگالی سیال و دیگری نیرویی که جاذبه زمین به عنوان شتاب گرانشی به سیال وارد می کند. با در دسترس بودن این دو مولفه به علاوه مساحت سطح مورد نظر می توان فشار هیدرواستاتیک سیالات مورد نظر را محاسبه کرد.
محاسبه فشار سیالات مختلف به نیروی کار هات تپ این امکان را می دهد تا ماهیت فشاری و مقاومتی سیالی را که قرار است عملیات روی خطوط لوله ی آن انجام شود خوب بشناسند. شناخت کامل نیروهای هیدرواستاتیک سیال مشخص کننده ی این موضوع است که در فرایند عملیات هات تپ ، قطعات و اتصالات باید تا چه میزان مقاوم باشند. هم چنین شناخت نوع اتصال ، نوع ولو و یا گسکت ها نیز از دیگر مسائلی خواهد بود که با دانستن میزان فشار هیدرواستاتیک سیال مورد به دست خواهد آمد.
در عملیات هات تپ از دو نوع اتصالات برای شروع عملیات استفاده می شود. اتصالات انشعابی و اتصالات نشت گیر. پس از نصب اتصالات روی خط لوله ی مورد نظر با استفاده از تست فشار هیدرواستاتیک میزان مقاومت اتصالات نصب شده روی خط لوله را بررسی می کنند. با این تست کارکنان در عملیات هات تپ متوجه می شوند که در صورت ورود جریان سیال از لوله ی اصلی به انشعاب یا لوله ی فرعی ، اتصال نصب شده مقاومت لازم جهت تحمل فشار وارده از سمت سیال را خواهد داشت.
هم چنین پس از نصب اتصال مورد نظر ، ولو نیز روی آن نصب خواهد شد. ولو نیز باید تحمل فشار وارد شونده از سمت سیال عبوری را داشته باشد. هرگونه کمبود مقاومت در برابر فشار هیدرواستاتیک سیال درون خط لوله باعث می شود تا نشتی گسترده ای پس از برش روی خط لوله اتفاق بیفتد. ولو به صورت جداگانه با تست فشار هیدرواستاتیک تست می شود و در صورت تایید تست و صحت عملکرد روی اتصال نصب خواهد شد.
اصولا تست فشار هیدرواستاتیک از مجموعه اتصال و ولو به صورت همزمان نیز گرفته می شود تا عملکرد مقاومتی این دو قطعه در کنار هم نیز سنجیده شود.
پیش از آن که دستگاه هات تپ به عنوان آخرین جزء عملیاتی روی خط لوله نصب شود نیز باید به صورت جداگانه تست فشار هیدرواستایتک را پشت سر بگذارد.
پس از نصب دستگاه هات تپ روی ولو و اتصال انشعابی مجددا تست هیدرواستاتیک بر روی کل قطعات و به صورت یکجا انجام خواهد شد. در تست آخر در مورد مقاومت و تحمل فشار کل مجموعه اطمینان صد در صدی کسب خواهد شد.
تست فشار هیدرواستاتیک
تست فشار هیدرواستاتیک به آزمایش هایی گفته می شود که در آن ها میزان مقاومت خطوط لوله تحت فشار ، سیلندرها ، بویلرها و غیره سنجیده می شود. برا تست هیدرواستاتیک ابتدا فشار سیال را در نظر می گیرند. سپس با استفاده از دستگاه ، فشاری بیشتر از فشار سیال مورد نظر را به قطعه یا اتصال مورد نظر وارد می کنند. در صورتی که اتصال یا قطعه و یا کل مجموعه ی تحت فشار در تست هیدرواستاتیک بتوانند فشاری بیش تر از فشار سیال مورد نظر را تحمل کنند ، پس حتما مقاومت لازم در برابر جریان عبوری از خط لوله ی اصلی به لوله ی فرعی را دارند.
پس از این مرحله کارکنان اجرایی عملیات هات تپ با آسودگی خیال در رابطه با ایمنی اتصالات ، شیر و ماشین هات تپ شروع به انجام عملیات می کنند.
تست فشار هیدرواستاتیک با توجه به شرایط انجام هات تپ و طبق دستورالعمل های زیر انجام خواهد شد :
- تست هیدرواستاتیک باید توسط افراد آموزش دیده که تمامی نکات لازم جهت صحت و درستی تست و ایمنی آن را فرا گرفته باشند انجام شود.
- تست فشار هیدرواستاتیک به هیچ وجه در حین کار یا عملیات ، انجام نخواهد شد.
- این تست یک نوع تست غیر مخرب است یعنی با توجه به شرایط کاری انجام خواهد شد و هیچ گونه آسیبی به اتصالات و ادوات کاری نمی رساند. اما اگر در حین انجام تست فشاری بیش از حد به مجموعه وارد شود موجب آسیب رسیدن به مجموعه ی عملیات می شود.
- بهترین سیالی که برای انجام آزمون هیدرواستاتیک استفاده می‌شود آب می باشد. استفاده از گاز یا هوا تنها در شرایطی مجاز می باشد که به دلیل شرایط خاص طراحی لوله ، نتوان از سیال های مایع مانند آب استفاده نمود. در زمان انجام آزمون هیدرواستاتیک خط لوله ، گاز یا هوا متراکم شده و انرژی را در خود ذخیره می‌کند. در چنین شرایطی اگر لوله دچار ترکیدگی شود هم انرژی تنشی خط لوله و هم انرژی تراکمی گاز آزاد می شود که بسیار خطرناک می باشد.
- تمامی تجهیزات اندازه‌گیری باید دارای گواهی کالیبراسیون و معتبر باشند.
- هر گاه در حین انجام تست فشار هیدرواستاتیک ، عیوبی در خط و متعلقات بروز کرد ، باید عملیات متوقف گردد و آب تا حدود فراهم شدن شرایط کار در محل و یا محل های مورد نظر تخلیه شود. شروع مجدد آموزن پس از رفع عیب مجاز خواهد بود.
نکات ایمنی در فرایند تست فشار هیدرواستاتیک
- در طول تست فشار هیدرواستاتیک تمام سیستم لوله باید تحت نظارت دقیق باشد.
- درز جوش ها قبل از تست باید سرد شده باشند. هم چنین واشرها یا گسکت ها به همراه بقیه اتصالات باید به خوبی روی هم نصب شده باشند.
- وسایلی چون پمپ تأمین فشار و ابزار آلات آزمایش ، می بایست کاملا در محل خود ثابت و محکم شوند .
- به افرادی که نزدیک خط لوله لی تحت فشار ، مشغول به کار می باشند ، تذکر داده شود تا فاصله ایمنی را از خط ، حفظ نمایند.
- نشتی معمولاً از اتصالات و درزهای سیستم رخ می دهد. بسته به نوع اتصال و درز، نشتی می‌تواند به شکل تراوش ، اسپری و یا جریان باشد. در صورتی که جوشکاری به طور صحیح و مناسب انجام شود ، استحکام اتصال به اندازه لوله و یا بیشتر از آن خواهد بود و دچار نشتی نخواهد شد. وجود نشتی در اتصالات جوشی حاکی از معیوب بودن اتصال بوده که در هر لحظه احتمال ترکیدن آن وجود دارد. در صورت مشاهده نشتی از اتصالات جوشی ، به سرعت از آن فاصله گرفته و فشار لوله را تدریجاً کاهش داده تا به صفر برسد.
- پیش بینی های لازم برای امداد رسانی و کمک های اولیه و پزشکی در صورت وقوع حادثه انجام شود.
صحت تست فشار هیدرواستاتیک در هر عملیات هات تپ تبیین کننده اصول ایمنی و فنی صحیح برای کارفرما و پیمانکار می باشد.