اتصالات هات تپ گاز

خطوط لوله گاز با توجه به میزان سیالیت و فراریت بالای خود در مقایسه با بسیاری از سیالات دیگر حساسیت بیشتری برای انجام عملیات های تعمیراتی نظیر هات تپ را اقتضا می کنند. هات تپ خطوط لوله معمولاً اصول و روش های مشترک و واحدی را برای تمامی خطوط لوله دارد، اما خط لوله گاز با توجه به مختصات ویژه فنی این سیال دارای ویژگی های منحصر به فرد خود است. تیم اجرایی هات تپ لوله گاز باید به این نکته توجه داشته باشد که طراحی اتصالات، نصب آن ها و انجام برش به روش انشعاب گیری گرم یا هات تپ دشواری های بیشتری نسبت به بسیاری از سیالات دیگر دارد. گاز معمولاً بسیار سبک و فرار می باشد. چگالی این سیال بسیار پایین بوده و از هوا نیز می تواند سبک تر باشد. از این روست که بسیاری از فعالان در صنعت گاز ترجیح می دهند به جای استفاده از روش های نوین، همچنان خط لوله را خاموش و تخلیه نمایند و به این ترتیب انشعاب گیری از لوله گاز را به همان شیوه سنتی انجام دهند. از دیدگاه این دست فعالان روش های جایگزین نظیر هات تپ روش هایی نامطمئن و مستعد بروز آسیب و بحران هستند و از همین رو بهتر است برای انشعاب گیری از خط لوله گاز، فعالیت آن را متوقف نمود. اما باید توجه داشت که انجام هات تپ اگر بر اساس اصول و دستورالعمل های ارجاع داده شده به استانداردهای ایمنی انچام شود مطمئن ترین و کم خطرترین راه برای انشعاب گیری محسوب می شود و به این دلیل انتخاب این روش از قضا بر ضریب ایمنی کار خواهد افزود.

اما چنان که اشاره شد، این مهم حاصل نخواهد شد جز از طریق عطف توجه به مخاطراتی که عملیات هات تپ را تهدید می کند و نشتی سیال گاز یکی از مهم ترین شان است. بنابراین در حین انجام عملیات هات تپ باید توجه داشت که بروز کوچک ترین نشتی می تواند آسیب های جدی به همراه داشته باشد. به برخی از این آسیب ها به شرح زیر اشاره می شود:

• گاز سیالی بسیار فرار است و از همین رو در مقایسه با سایر سیالات سرعت پیش روندگی بیشتری دارد. اما از سوی دیگر اگر فشار پایینی داشته باشد انجام عملیات هات تپ روی لوله گاز توصیه نمی شود. قابلیت احتراق و اشتعال در سیال گاز بسیار بالاست و در صورتی که فشار آن پایین باشد و سرعت سرد شدن فرآیند جوشکاری اتصال اسپلیت تی روی لوله کم باشد، احتمال بروز اشتعال بالا خواهد بود. بنابراین چک کردن حداقل فشار سیال گاز پیش از انجام عملیات هات تپ و جوشکاری اتصال ضرروی است. هر دو فرایند مذکور تولید حرارت روی لوله می کنند و حرارت ایجاد شده درون جداره داخلی نفوذ می کند و سیال را نیز درگیر خود می کند. حال اگر سیال گاز با فشار خود قادر به رفع دما و حرارت ایجاد شده باشد، خطر احتراق به حداقل می رسد. اما اگر فشار سیال پایین باشد و حرارت در محیط درونی لوله باقی بماند احتمال بروز انفجار بسیار بالا خواهد رفت.

• در حین جوشکاری اتصال هات تپ روی لوله باید به فرایند بسیار حساس بود. هر گونه کم توجهی در فرایند جوشکای که منجر به ایجاد فجایعی جبران ناپذیر خواهد شد می بایست پیش از آغاز جوشکاری پیش بینی شوند و در خصوص اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه در قبالشان تصمیمات لازم اتخاذ شود. سوراخ شدن لوله حین جوشکاری، تشکیل حوضچه جوش، ترک خوردن خطوط جوش و باز شدن منفذ خروج کاز از اتصال و مواردی از این دست خطراتی هستند که می توانند بر فرایند هات تپ تأثیر منفی بگذارند. اگر این ایرادات در سطح حادی باشند اصلا نوبت به انجام هات تپ نرسیده و پیش از آن مجموعه متحمل خسارت و خرابی خواهد شد. در این خصوص دستورالعمل ها و سایر تدابیر می بایست اندیشیده شده باشد.
• حین انجام عملیات هات تپ نیز باید نسبت به آب بندی کامل مجموعه اطمینان داشته باشیم . در صورتی که هر یک از مراحل شامل نصب ولو، نصب دستگاه هات تپ و انجام عملیات برش گرم منجر به بروز نشتی سیال از لوله گاز شوند محیط مستعد بروز خطرات و خساراتی خواهد بود. باید توجه داشت که سیال گاز یک سیال سبک وزن می باشد که با چشم قابل مشاهده نیست. حین بروز نشتی ممکن است اپراتورها و نیروی انسانی اطراف متوجه مسأله نشوند؛ خصوصاً این که فضاهایی نظیر پالایشگاه های گاز و سایر محیط صنعتی مملو از مواد شیمیایی بوده و استنشاق بوی گاز و تشخیص آن توسط اپراتورها ممکن است اتفاق نیفتد. بنابراین بدون متوجه شدن نیروهای درگیر در عملیات هات تپ، سیال گاز در محیط منتشر خواهد شد و تشکیل توده ابرمانند گاز متراکم شده می دهد. در این شرایط کوچک ترین عنصر قابل احتراقی می تواند منشأ بروز انفجار باشد. اتخاذ تدابیر ویژه برای پیشگیری از چنین وقایعی لازمه کار گرم هات تپ است.

با توجه به حساسیت هایی که گوشزد شد متولی هر فرایند باید نسبت به ورودی فرایند خود اطمینان کامل داشته باشد. از این رو انجام تست ها و بازرسی ها به دقیق ترین شکل ممکن جزو الزامات کار گرم است. در این خصوص می بایست پیش از نصب اتصال روی لوله تست جوش آن صورت گرفته شده باشد. پس از نصب نیز می بایست خطوط جوش بازرسی جوش شوند. مجری عملیات هات تپ باید نسبت به آب بندی اتصال ، ولو و دستگاه هات تپ اطمینان داشته باشد تا بدون بروز حادثه ای و با اطمینان خاطر فرایند کاری خود را به انجام برساند.

هات تپ لوله گاز در مقایسه با سیالات دیکر ممکن است حساسیت های بیشتری داشته باشد اما در صورت رعایت استانداردها و تمامی ضوابط فرایند با اطمینان کامل به انجام خوهاد رسید. پیچیده بودن و دشوار بودن یک فرایند به لحاط فاکتورهای فنی و ایمنی نباید به معنای پذیرش ریسک عملیاتی آن باشد بلکه باید مجریان پروژه را ترغیب کند تا با یافتن راهکارهای مناسب ضریب ریسک پروژه را به حداقل کاهش دهند. بنابراین انشعاب گیری گرم لوله گاز هرگز یک پروژه پرمخاطره نخواهد بود مگر آن که مجری عملیات در خصوص تدوین دستورالعمل ها و روش های اجرایی کار، و انتخاب اپراتورها و تیم عملیاتی واجرایی سستی و بی توجهی به خرج داده باشد. انتخاب پیمانکاران و مجریان نام آشنا و خوشنام جهت سپردن فرایند هات تپ، از نکاتی است که قعالان حوزه گاز برای برون سپاری پروژه های حساسی نظیر هات تپ باید نسبت به آن حساسیت ویژه ای را به خرج دهند.

هات تپ– هات تپ لوله گاز– اتصالات هات تپ- انشعاب گرم