لوازم عملیات انسداد خطوط لوله (استاپل)

استاپل (Stopple) یا انسداد خطوط لوله یکی از بهترین راهکارها برای رفع نشتی، اصلاح ایرادات خطوط لوله، نصب و راه اندازی ابزارهای و تجهیزات اندازه گیری و کنترل بازرسی و نیز کلیه فرایندهایی است که می بایست حین فعالیت یک مجتمع روی بخش هایی از خطوط لوله به انجام برسد. در فرایند انسداد خط لوله بخشی از لوله از مجموعه فعالیت های جاری مجتمع صنعتی خارج شده و اقدامات اصلاحی روی آن انجام می گیرد. بسیاری از کارفرمایان و صاحبان صنایع به خاطر عدم اشراف نسبت به ساز و کار انسداد خطوط لوله یا استاپل، و نیز ترجیح روش های به ظاهر ساده تر و مطمئن تر، از انسداد خطوط لوله به روش استاپل سر باز می زنند. این در حالی است که استاپل یکی از مطمئن ترین روش ها برای انسداد خط لوله است که در مقایسه با روش های سنتی یک مزیت بسیار بزرگ دارد: با نصب خط فرعی جریان سیال یا بای پس، جریان سیال درون لوله متوقف نشده و و فرایندهای جاری واحد صنعتی مختل نمی شود. به این ترتیب می توان بدون آسیب رساندن و ایجاد اختلال در فرایندهای جاری، عملیات انسداد خطوط لوله لوله و اقدامات اصلاحی لازم روی بخش مسدود شده را به راحتی انجام داد.

اشاره شد که استاپل از مطمئن ترین و ایمن ترین روش های مسدود کردن خط لوله محسوب می شود. این نکته بدون هیچ گونه اغراقی کاملاً صحت دارد، البته مشروط بر این که کلیه اقدامات پیش آماده سازی و آماده سازی برای انجام فرایند به بهترین نحو ممکن فراهم شده باشد. در غیر این صورت می تواند خطراتی را به همراه داشته باشد. پشتیبانی فرایند اصلی استاپل مستلزم تهیه و تدارک تجهیزات و تأسیسات مقتضی و برنامه ریزی ها و طراحی های مهندسی دقیق و کارشناسانه است تا کار بدون هیچ گونه ایرادی به اتمام برسد. انسداد خطوط لوله یک فرایند چند مرحله و مجموعه ای متشکل از زیر فرایندهای تخصصی و پیچیده است. از این رو باید نسبت به هر کدام از گام های اجرایی آن دقت کافی را به خرج داد. تخریب هر کدام از مراحل استاپل، به معنای تخزیب کل فرایند خواهد بود. بنابراین تمامی مراحل، زمین های لازم، تأسیسات و تحهیزات مورد نیاز آن و برنامه ریزی های ملزوم آن باید به درستی و دقت برنامه ریزی شده باشند. از جمله لوازمی که ضامن انجام یک عملیات مطمئن استاپل خواهند بود را می توان به شرح زیر برشمرد:

• تجهیز مناسب دستگاه استاپل: دستگاه استاپل، دستگاه مسدود کننده خط لوله و به عبارتی یک اتصال موقت روی خط لوله محسوب می شود که تا زمانی که نیاز به انسداد خط وجود دارد روی لوله باقی خواهد ماند و پس از اتمام فرایند و نصب مجدد لوله از مجموعه خارج می شود. دستگاه استاپل عملکرد اصلی خود را از لحظه نصب تا زمانی انجام می دهد که بخش جدا شده لوله تخلیه فشار و بریده می شود. در این بازه زمانی دستگاه استاپل باید مجموعه را کاملاً آب بندی کرده و از بروز هر گونه نشتی ممانعت به عمل آورد. عامل آب بندی پلاگ های مسدود کننده جریان هستند که از دو سوی بخشی که قرار است از لوله جدا شوند، داخل لوله نفوذ کرده و جریان سیال را در آن بخش قطع می کنند. طبیعتاً دستگاه استاپل باید به گونه تنظیم و آماده سازی شده باشد که عملکرد اصلی خود یعنی انسداد و آب بندی کامل مجموعه را به انجام رسانده باشد.

در این راستا انتخاب پلاگ های مسدود کننده متناسب با نوع و فشار سیال، اتصال دقیق و صحیح قطعات استاپل روی هم و اتصال پلاگ ها به دستگاه، تنظیم شرایط مناسب برای پیشروی و نفوذ پلاگ ها به درون لوله، و برنامه ریزی و طراحی به نحوی که پلاگ ها در سر جای خود درون لوله، بدون لغزش و تحرک عملکرد خود را حفظ کنند از اصول انجام یک عملیات انسداد خط لوله صحیح به شمار می رود. در صورتی که در خصوص هر یک از متغیرهای ذکر شده کوتاهی شود، فرایند دچار آسیب شده و چه بسا آسیب ها و خسارات مالی و انسانی متوجه عملیات و مجموعه شود.

• انتخاب یک تیم متبحر در زمینه انجام عملیات انسداد خطوط لوله به بهترین شکل ممکن از لوازم اصلی انجام عملیات است. تیم اپراتورها باید با اشراف به تمامی متغیرهای تعیین کننده عملیات انسداد خط، به بهترین شکل ممکن شرایط را رصد کرده و از بروز هر گونه آسیب یا سانحه در حین کار پیشگیری کنند. بسیاری از ایرادات ممکن است پیش بینی نشده باشند و در کار خود را نشان دهند. رفع و پیشگیری از تشدید این ایرادات هنر یک تیم اجرایی متبحر استاپل است. در برخی موارد تیم های مهندسی و طراحی در تدوین دستورالعمل ها و برنامه ریزی های مهندسی دچار کاستی و ایراد می شوند. در این صورت یک اپراتور ماهر ایراد کار را درک کرده و از بروز سانحه ناشی از این کوتاهی ممانعت می کند.
• تأسیسات و کلیه فرایندهای پشتیبانی باید به بهترین شکل ممکن مهیا و فراهم شوند. موتور محرک هیدرولیکی دستگاه استاپل نیازمند برق رسانی است. از این لحاظ نباید مشکلی متوجه عملیات شود و اپراتورها نباید نگران نوسان برق و مشکلاتی از این نظیر شوند، چرا که با توجه به حساسیت بالای کار تمرکز اپراتورها روی فرایندهای اصلی جزو اصول عملیات انسداد خط لوله محسوب می شود. اپراتورهای استاپل نباید درگیری ذهنی بابت فرایندهای پشتیبانی کننده عملیات باشند و از این حیث سایر تیم ها و گروه ها باید هماهنگی ها و تدابیر لازم را اتخاذ کرده باشند.
• بازرسی فنی و ایمنی: عملیات انسداد خطوط لوله در چند مرحله نیاز به تست های جوش. فشار روی اتصالات دارد. تمامی این مراحل باید به دقت و توسط بازرسین قابل اعتماد و متبحر انجام شود. هیچ اهمالی در این خصوص جایز نیست چرا که بی توجهی به اتصالات می تواند به تخریب اصل فرایند استاپل منجر شود.

از سوی دیگر عملیات انسداد خط لوله مستلزم رعایت نکات ایمنی و بهداشتی متعددی است. جانمایی محل انجام کار از فاکتورهای تعیین کننده است. داربست بندی و بسکت در شرایطی که کار روی ارتفاع انجام می شود، و حفاری مناسب و دقیق در زمانی که کار در عمق زمبن انجام می شود، از نکاتی است که باید در خصوص شان توجه داشت. استانداردهایی در این خصوص تدوین شده و وجود دارد و می توان از آن ها استقاده نمود. از طرفی حضور یک کارشناس متخصص ایمنی و بهداشت در محل کار جهت بازرسی فرایندهای ایمنی از این دست جزو الزامات کار استاپل است و حتی اگر کارفرما در این خصوص بی توجهی کرده باشد، وظیفه مجری عملیات است که در خصوص آن تعیین و تکلیف لازم را انجام دهد.

استفاده از وسایل حفاظت فردی نظیر دستکش کار، لباس کار، کمربند ایمنی و سایر ابزارهای حفاظتی نیروی کار ضروری است. جعبه کمک های اولیه، آموزش های ایمنی اولیه و مقدماتی به اپراتورهای استاپل پیش از آغاز کار و مواردی از این دست، فاکتورهایی هستند که به هیچ وجه نباید از آن ها غافل بود. به طور کلی به کار گماردن یک تیم مجرب ایمنی HSE برای پیشبرد مطمئن و ایمن کار ضروری است و باید در این خصوص تدابیر ویژه اخذ شود.

عملیات استاپل یا انسداد خط لوله مشتمل بر ساخت و نصب فیتینگ ها، انجام هات تپ و در نهایت مسدود کردن خط لوله است. هر یک از این مراحل دشواری های خاص خود و متغیرهای تغیین کننده عدیده ای است. در خصوص هیچ یک از این متفیرها نباید بی توجه بود. شناسایی تمامی این متغیرها توسط کارگروه های فنی، اجرایی، مهندسی و ایمنی گام اول پیشبرد این هدف خواهد بود. در درجه بعد باید اقدامات پیشگیرانه لازم جهت به حداقل رساندن آسیب های احتمالی هر یک از این متغیرها تدوین و پیش بینی شود. در نهایت نیز و در فاز اجرایی، بازرسین، تیم ایمنی و بهداشت و نیز اپراتورها بر اساس تصمیمات مستند اتخاذ شده عملیات را به انجام می رسانند. بدیهی است که رعایت این گام ها و لوازم ضامن انجام یک عملیات انسداد خط لوله مطمئن خواهد بود.