انشعاب گیری گرم یا هات تپ یک عملیات با ماهیت خاص و ویژه خود است، به نحوی که کوچک ترین تغییر در هر یک از متغیرهای آن، کل کار را با پروژه های مشابه انشعاب گیری گرم متفاوت می کند. به این جهت دقت در دریافت اطلاعات اولیه از کارفرما از اهمیت بالایی برخوردار است. متغیرهای عمده و تعیین کننده در عملیات هات تپ به گونه ای نیستند که برای مثال تغییر در آن ها با انجام اصلاحاتی محدود روی تجهیزات تطابق خود را بازیابد، بلکه بروز کوچک ترین تغییر در آن ممکن است به تغییر دستگاه ها و تجهیزات نیازمند باشد. حتی در مواردی نیاز به تغییر و تجدید نظر در کل فرایند و مراحل انجام اکر است. میزان تغییرات لازم در هر مورد بستگی به اقتضائات پروژه خواهد داشت. در ادامه به برخی عواملی که در این زمینه حائز اهمیت اند می پردازیم:
- ارتفاع: ارتفاع و به طور کلی محل انجام عملیات هات تپ از جمله متغیرهایی است که اغلب به صورت ساده و در قالب یک گزارش، در کنار آیتم های دیگر از جانب کافرما اعلام می شود. اما بروز خطا در اطلاع رسانی ممکن است در طراحی وبرنامه ریزی فرایندها تأثیرات منفی داشته باشد. تیم مهندسی عملیات هات تپ اغلب پس از دریافت اطلاعات اولیه شروع به طراحی و مهندسی فازها و برنامه ها می کند. طبیعتاً برای مثال در شرایطی که کار قرار است در ارتفاع بالا انجام گیرد محاسبات لازم، دستروالعمل اسکافولدینگ، آموزش اپراتور در خصوص کار در ارتفاع، چگونگی انتقال اتصالات و دستگاه هات تپ به محل انجام عملیات و مواردی از این قسم تماماً در دستور کار چهت بررسی و ارائه راهکار قرار خواهند گرفت. حال تصور کنید به هر دلیل در میانه کار و در زمانی که محاسیات و پیش بینی های لازم در خصوص انجام کار هات تپ در ارتفاع مذکور انجام گرفته باشد، به یکباره مجری طرح در گزارشی جدید ارتفاع انجام کار را تغییر و محل انجام هات تپ را به لوله ای با ارتفاع بالاتر یا پایین تر اعلام کند. در این شرایط انجام کار دیگر امکان پذیر نیست و تیم مهندسی می بایست به کل برنامه ریزی ها و طراحی ها را تغییر دهد. حال شرایطی را تصور کنید که موارد اعلام شده از طرف کارفرما تغییری نکرده و این تیم مجری عملیات هات تپ است که پس آماده سازی دستگاه ها و تجهیزات، و رجوع به سایت جهت انجام کار متوجه شود که بنا به هر دلیلی انجام عملیات هات تپ در نقطه مد نظر کارفرما امکان پذیر نیست و عملیات باید به محلی با ارتفاعی دیگر منتقل شو.د در این شرایط نیز بسیاری از محاسبات و برنامه ریزی ها در هم خواهد ریخت. آن چه برای اجتناب از بروز این ایراد توصیه می شود این است که مجریان و پیمانکاران عملیات هات تپ خود پیش از انجام هر گونه طراحی و برنامه ریزی از محل سایت بازدید کرده و با رصد و پایش متغیرها در همان مرله آغازین محل انجام عملیات هات تپ انشعاب گرم را قطعی کرده باشند تا از مواجهه با این قسم مشکلات بر حذر باشند.
انشعاب گرم – هات تپ
- سایز انشعاب: دیگر متغیر به ظاهر ساده که پیش از اقدام به مراحل مهندسی و طراحی و آماده سازی می بایست مورد توجه قرار گیرد سایز انجام عملیات انشعاب گیری است اندک تغییری در آن کل فرایند را نیازمند انجام اصلاحات مقتضی خواهد کرد. چنان که می دانیم نوع و مدل دستگاه هات تپ بر اساس سایز انشعاب گیری گرم انتخاب خواهد شد. دستگاه های هات تپ بر اساس دامنه های متفاوت سایز دارای انواع مدل ها می باشند و برای هر سایز انشعابی یک دستگاه مناسب آن وجود خواهد داشت. از سوی دیگر تجهیز دستگاه هات تپ از جمله آماده سازی و نصب کاتر روی دستگاه هات تپ نیز بر حسب سایز انشعاب انجام خواهد گرفت. در واقع کاتر هم سایز با سایز انشعاب انتخاب و نصب می شود. حال فرض کنید که پس از انجام مراحل آماده سازی دستگاه وتجهیزات پی ببریم که عملیات در سایزی دیگر انجام خواهد شد. طبیعتاً کل فرایند آماده سازی روی دستگاهی دیگر و با تجهیزات و اتصالاتی دیگر می بایست تکرار شود. همچنین می دانیم که عملیات هات تپ روی یک اتصال که معمولاً اسپلیت تی یا سدل نیپل می باشد انجام پذیر است. این اتصالات نیز هم سایز انشعاب طراحی و ساخته خواهند شد. لذا در صورتی که سایز انشعاب تغییر کند اتصال ساخته شده نیز دیگر مناسب انجام عملیات مشخص مذکور نخواهد بود و از این رو می بایست یک اتصال دیگر ساخته و نصب شود.
- جهت انجام هات تپ: جهت انجام عملیات هات تپ از دیگر متغیرهایی است که بروز هر گونه تغییر یا عملیات اصلاحی روی آن حین انجام مراحل آماده سازی ممکن است چالش هایی ایجاد کند. البته این رویه اصلاحی آثار به نسبت کمتری در مقایسه با متغیرهای پیشین دارد؛ در صورتی که جهت انجام عملیات به هر دلیل تغییر کرد، برای مثال از عمودی به افقی تبدیل شد یا از چپ به راست، به راست به چپ تغییر جهت داد، تنها موردی که می بایست مورد اصلاح و بازبینی قرار گیرد نصب اتصال روی لوله خواهد بود. فیتینگ مورد نظر، چه سدل نیپل و چه اسپلیت تی تنها زمانی نصب خواهد شد که نسبت به راستا و جهت انجام عملیات انشعاب گرم هات تپ اطمینان کامل حاصل شده باشد. در صورتی که به هر دلیلی پس از نصب اتصالات، برنامه ریزان در خصوص راستا و جهت انجام عملیات هات تپ تجدید نظر کردند طبیعتاً چاره ای جز باز کردن مجدد اتصال و تغییر جهت آن وجود ندارد.
- ضخامت و جنس لوله: ممکن است کارفرما در خصوص ارائه اطلاعات در خصوص ضخامت لوله و جنس آن دچار اشتباه شده باشد و پیمانکار یا مجری هات تپ بر اساس داده های غلط دست به انجام طراحی ها و محاسبات در خصوص ساخت و نصب اتصال کرده باشند. بدون شک هر گونه ایراد در این خصوص کل فرایند طراحی و ساخت اتصال مذکور را دچار ایراد کرده و در نهایت خروجی مورد نظر در قالب محصول یا اتصال ساخته شده مناسب کار هات تپ نخواهد بود.
- نوع سیال: در این خصوص نیز می بایست گزارش ها به درستی و بدون ایراد به دست مجریان عملیات هات تپ برسد چرا که خطا در این صورت نیز می تواند تبعاتی مخرب به همراه داشته باشد. در درجه اول در خصوص انتخاب ولو نمی بایست حتماً به نوع سیال درون لوله توجه داشت. همچنین فشار سیال نیز متغیری تعیین کننده در انتخاب ولو است. فشار سیال نه تنها در انتخاب ولو بلکه در انتخاب فلنجی که می بایست روی اتصال فیتینگ نصب و جوشکاری شود نیز تأثیرگذار خواهد بود. در صورتی که کلاس فشار فلنج مذکور با فشار سیال همحوانی نداشته باشد مجموعه حین انجام عملیات و پس از آن در زمان بهره برداری متوجه تهدیداتی خواهد بود.
- زمان انجام عملیات: این متغیر گرچه به ظاهر فاقد هر گونه نقش در انجام عملیات هات تپ می باشد و به نظر می رسد انشعاب گیری گرم یا هات تپ متغیری کاملاً مستقل از این آیتم باشد، اما به واقع این طور نیست. در این خصوص باید به دو فاکتور توجه ویژه داشت؛ اول آن که ممکن است در برخی از مواقع و مقاطع زمانی محیط انجام عملیات دارای شلوغی و ازدحام کاری، انسانی و تأسیساتی باشد، به نحوی که در انجام دقیق و صحیح عملیات انشعاب گرم اختلال ایجاد شود. از این رو برنامه زمان بندی جهت انجام عملیات هات تپ می بایست حتماً ضمن هماهنگی با برنامه ریزان مجتمع انجام شود. چه بسا ایشان نیز به دلیل نا آشنایی با الزامات انجام هات تپ نسبت به محیط مساعد انجام عملیات چندان اطلاعاتی نداشته باشند. در این صورت مجری هات تپ باید خود مراقب فرایندها باشد. برای مثال اگر در محیط تردد نیروی انسانی ناماهر بالا باشد، یا وسایل نقلیه سنگین حاوی مواد شیمیایی قابل احتراق در حال رفت و آمد باشند، و مواردی از این قبیل، دقت در ایمنی فرایند در درجه اول وظیفه هات تپ زنان خواهد بود.
از سوی دیگر ممکن است تمام هماهنگی ها از جنبه فوق انجام شده باشد اما خط لوله و مجتمع دارای نوسان و افت فشار مکرر و مواردی از این قبیل باشند. چنان که می دانیم عملیات هات تپ برای فشار سیال مشخصی برنامه ریزی و تدوین می شود، حال اگر در موعد عملیات دچار افت فشار یا حد بیش از اندازه فشار باشیم طبیعتاً مشکلاتی گریبان گیر ما خواهد شد. افزون بر این مجتمع های خطوط لوله معمولاً بر حسب برنامه ریزی های فنی و زمان بندی های انجام گرفته دارای بازه های زمانی ای هستند که عملیات های ویژه ای روی آن ها انجام می گیرد. نصب تجهیزات، کنترل تجهیزات، پایش فرایندها، تعویض تجهیزات و مواردی از این قبیل رویدادهایی هستند که برنامه ریزان واحد صنعتی برای اطمینان از صحت فرایندهای مرتبط با مجتمع هر از چند گاه انجام می دهند. حال اگر عملیات انشعاب گرم لوله یا هات تپ مصادف شود با چنین رویدادهایی، بدون شک مشکلاتی متوجه واحد صنعتی مربوطه خواهد شد. مهم تر از آن خود عملیات هات تپ ممکن است دچار ایرادات و آسیب هایی شود و اعتبار و جایگاه فنی مجری هات تپ به زیر سؤال برود. از این رو باید هماهنگی ها دقیقاً در این خصوص انجام شود. اخذ پرمیت از مهندسین کارفرما جهت استارت عملیات ضروری است.
همان طور که پیداست هر کدام از متغیرهای تعیین کننده در عملیات هات تپ به نوبه خود آثار و عواقبی بر روند پیشبرد پروژه به صورت صحیح و دقیق خواهند داشت. آن چه ابتدا به ساکن به نظر می آید، ساده بودن و اهمیت پایین متغیرهای مذکور است، گویی انجام برخی تغییرات و اصلاحات کوچک در موارد اعلام شده تأثیر چندانی در روند پیشرفت پروژه نخواهد داشت، اما چنان که دیدیم هر کدام از این متغیرها همچون حلقه های زنجیر با عوامل فنی متعددی در کار درگیری و تداخل دارند و از این رو بروز کوچک ترین تغییر در شاخص های انتخاب شده اصلاح سایر عوامل را نیز ملزوم می دارند.
هات تپ
باید توجه داشت که هر عملیات هات تپ شرایط و ویژگی های فنی و عملیاتی خاص خود را دارد، گرچه الگوی هات تپ گیری در تمامی فرایندهای انشعاب گرم به یک نحو است اما روند انجام عملیات و دستور کارهای هر مرحله نسبت به یک عملیات دیگر متفاوت است و نمی توان یک فرایند عملیاتی خاص را به همان نحو به سایر عملیات ها تعمیم داد. از این رو توجه به ویژه بودن هر فرایند یکی از نکات اولیه برای یک اجرا کننده عملیات انشعاب گرم هات تپ قلمداد می شود. نگاهی به تجارب شرکت پیشگام صنعت ابزار مؤید این نکته است که عملیات های متفاوت شرایط متفاوتی دارند و هرگز نمی توان یک فرایند را به سایر فرایندها تعمیم داد.
در نهایت فیلمی حاوی برخی تصاویز از عملیات های متعدد هات تپ شرکت پیشگام صنعت ابزار قرار داده شده است که می توان به شریاط متفاوتی که هر عملیات دارد به این نحو پی برد. در فیلم هات تپ مذکور تصاویری از هر یک از فرایندهای مرتبط با هات تپ نظیر جوشکاری اتصال، ساخت اتصال، آماده سازی دستگاه هات تپ، و سایر مراحل اجرایی هات تپ آن به نمایش گذاشته شده است.