هات تپ خطوط لوله و مخازن جزوی از خدمات خطوط لوله می‌باشد که می‌بایست نسبت به خروجی‌های هر یک از فرایندهای آن حساسیت ویژه مبذول داشت. اصولاً در هر شاخه از صنعت، اعم از تولیدی و خدماتی، هر کدام از فرایندهای جزئی ورودی خود را از خروجی فرایند پیشین دریافت کرده و با انجام عملیات ویژه خود، خروجی فرایند خویش را تحویل فرایند بعدی می‌دهند. در واقع خروجی هر فرایند حکم محصول آن ایستگاه کاری و عملیات ویژه می‌باشد و از این حیث باید در خصوص صحت و سقم عملیات مربوطه کنترل و بازرسی‌های لازم را انجام داد. عملیات هات تپ نیز از این قاعده مستثنی نیست و فرایندهای متعددی دارد که خروجی‌شان با توجه به ویژه بودن ماهیت عملیات هات تپ مستلزم بازرسی‌های ویژه است.

فرایندهای مربوط به عملیات هات تپ و بازرسی‌های هر یک بشرح زیر می‌باشند:

– تدوین دستورالعمل‌ها و روش‌های اجرایی:

پیش از آغاز کار عملیاتی، تیم مهندسی و فنی با دریافت اطلاعات و مشخصات فنی خط و سیال، دست به طراحی‌ها و تدوین دستورالعمل‌های لازم برای انجام عملیات هات تپ می‌زنند. در نهایت خروجی این مستندات به کارفرما ارائه شده و توسط تیم مهندسی کارفرما مورد پایش قرار می‌گیرد. بدیهی است آغاز فاز عملیاتی مشروط به تأییدیه کارفرما خواهد بود. یکی از نکات مهم در حین تدوین این مستندات قابلیت کاربردی و اجرایی آن هاست. مستندات و دستورالعمل های هات تپ باید به صورت عملی قابلیت اجرایی داشته باشند. جزئیات فرایندهای باید به صورت واضح و شفاف بیان شده باشند و در اختیار تیم های اجرایی قرار داده شوند تا هر یک از مراحل اجرایی هات تپ به دقیق ترین شکل ممکن انجام شود.

فرایندهای آماده سازی، شامل طراحی اتصالات، ساخت آن ها، دستورالعمل جوشکاری اتصالات بر اساس داده های فنی خط لوله،  آماده سازی دستگاه هات تپ، دستورالعمل های ایمنی و زیست محیطی فرایندهای اجرایی هات تپ و مواردی از این نظیر باید به دقیق ترین شکل، و در عین حال کابردی ترین و عملیاتی ترین حالت ممکن تدوین شوند و در اختیار تیم های اجرایی برای انجام عملیات قرار گیرند.

اسپلیت تی هات تپ

– ساخت اسپلیت تی:

اسپلیت تی اتصالی سه شاخه‌ای است که روی لوله نصب می‌شود و عملیات انشعاب گرم هات تپ روی آن انجام می‌گیرد. قطعات اسپلیت تی از طریق جوشکاری به هم متصل می‌شوند و از این‌رو انچام تست جوش روی خطوط جوش  این اتصال ضروری است. در مورد دو  اتصال نیپل به سدل و فلنج به نیپل اسپلیت تی باید تست جوش بسیار دقیق و محتاطانه انجام شود چرا که بروز هر گونه ایراد در این خطوط فرایند را با مخاطراتی جدی مواجه خواهد کرد. در این مورد تست‌های جوش رادیوگرافی و PT رایج‌تر از سایر روش‌های جوشکاری می‌باشند. ساخت اسپلیت تی فرایندی بسیار حائز اهمیت است چرا که مجرای اتصالی خط لوله جدید به لوله اصلی است و در معرض فشار بالای سیال قرار دارد. ازی این رو باید حداکثر استحکام و کارایی ممکن را داشته باشد.

– اتصال اسپلیت تی روی لوله:

گام بعدی نصب اسپلیت تی روی خط لوله می‌باشد. در این خصوص غالباً از روش جوشکاری استفاده می‌شود، اما در مواقع خاص و در صورتی که اسپلیت تی از نوع مکانیکی باشد، اتصال بصورت پیچ و مهره خواهد بود. در خصوص اسپلیت تی‌های جوشی پس از نصب و اتمام فرایند جوشکاری، می‌بایست تست جوش روی خطوط جوش اسپلیت تی روی لوله انجام پذیرد. در این خصوص تست‌های جوش PT و اولتراسونیک کاربرد بیشتری دارند اما به فراخور نیاز می‌توان از سایر روش‌های تست نیز بهره برد.

دیگر آزمون بسیار حائز اهمیت در این مرحله تست فشار اسپلیت تی روی لوله می‌باشد که بمنظور حصول اطمینان از ضریب مقاومت اتصال اسپلیت تی در مقابل فشار سیال انجام می‌گیرد. در این تست، سر اسپلیت تی از طریق یک فلنج کور بسته شده و با استفاده از ابزارهای هیدرولیک، فشار هیدرولیکی به فضای درونی اسپلیت تی وارد می‌شود. فشار وارده باید کمی بیشتر از فشار واقعی خط باشد تا اطمینان از تست ضورت گرفته بیشتر باشد. در صورتی که اسپلیت تی تاب فشار هیدرولیک وارده را داشت می‌توان گفت که اتصال مذکور برای انجام عملیات هات تپ آماده است.

– نصب ولو روی اسپلیت تی: ولوها به مظنرو کنترل جریان سیال حین و پس از اتمام فرایند هات تپ روی اسپلیت تی نصب می‌شوند. این اتصال نیز همچون اسپلیت تی ممکن ست در اثر فشار وارد از ناحیه سیال درون لوله دچار نشتی، شکستگی و ایراداتی از این نظیر شود. بنابراین پیش از نصب باید تست فشار هیدرواستاتیک روی آن صورت پیرد و در صورت عدم تأیید باید عملیات‌های تعمیراتی یا تعویض آن با یک ولو سالم صورت گیرد.

– نصب دستگاه هات تپ روی ولو: در خصوص دستگاه هات تپ نیز یکسری اقدامات پشتیبانی بمنظور حصول اطمینان از عملکرد دستگاه ضروری است. دستگاه هات تپ باید تمام و کمال تجهیز شده و سپس روی دستگاه هات تپ نیز تست فشار هیدرواستاتیک انجام می‌شود. از آن جا که حین عملیات دستگاه هات تپ تحت فشار خواهد بود انجام تست هیدرواستاتیک پیش از انجام عملیات روی دستگاه هات تپ توصیه می‌شود. باید توجه داشت که انتخاب کاتر مناسب برای انجام کار از ضروریات فرایند است. در صورتی که کاتر قابلیت برش لوله را نداشته باشد عملیات با موفقیت توام نخواهد بود و بدون شک کار نیمه کاره باقی خواهد ماند. از این رو در خصوص کاتر هات تپ و سایر ملزومات آنباید بیشترین دقت را مبذول داشت.

پروژه هات تپ

– انجام عملیات هات تپ: ماهیت عملیات هات تپ به گونه‌ای است که حین عملیات دسترسی به فرایندها و جریانات وجود ندارد و بنابراین بازرسی امکان‌پذیر نیست. اما تنها معیار در خصوص اطمینان از صحت عملیات استخراج کوپن بریده شده از لوله است. در صورتی که کوپن بهمراه دستگاه هات تپ از لوله خارج شود به این معناست که عملیات بدون ایراد و با موفقیت کامل به انجام رسیده است. البته عدم استخراج کوپن نیز ضرورتاً بمعنای نقص در هات تپ نیست، پرا که ممکن است کوپن کامل بریده شده باشد ولی به درون لوله افتاده باشد، یا حین عقب نشینی کاتر در بخشی از شیارهای مجموعه گیر کرده باشد. در این صورت باید بررسی‌های لازم در خصوص صحت عملیات صورت گیرد.

بازرسی‌ها و تست‌ها در عملیات هات تپ می‌بایست به دقت و وسواس کامل انجام شود. معمولاً کارفرما مسئولیت بازرسی‌های مذکور را بر عهده می‌گیرد چرا که طبیعتاً ذینفع اصلی بوده و بهره برداری از خروجی عملیات هات تپ بر عهده اوست، اما مجریان هات تپ باید تعهد داشته باشند فارغ از ساز و کارهای نظارتی کارفرما، خود بجهت تحویل بهترین و مناسب‌ترین کار، کلیه فرایندها را تحت نظارت و پایش قرار دهند تا کاری مطمئن تحویل کارفرما دهند. گماردن یک نفر یا یک تیم از مجموعه مهندسی که وظیفه تدوین دستورالعمل ها را دارند، در محیط کار، یکی از ملزومات اساسی جهت انجام فرایندهای اجرایی هات تپ به بهترین نحو ممکن است. باید توجه داشت که مجموعه اجرایی باید حلقه اتصالی با تیم های مهندسی داشته باشند تا از این طریق دستورالعمل ها قابلیت تفسیر و اجرا بگیرند. بنابراین بازرسی فرایندها بر اساس دستورالعمل های تدوینی هات تپ باید توسط خود تیم مهندسی و از طریق بازرسی همزمان با فرایند اجرایی هات تپ به انجام برسد.